Τετάρτη 31 Μαρτίου 2010
Καλό Πάσχα και Καλή Ανάσταση
Ας ελπίσουμε ότι τα σχολεία μας θα σφύζουν από μουσική της γνώσης και της δημιουργίας.....
Πέμπτη 25 Μαρτίου 2010
Τετάρτη 24 Μαρτίου 2010
Εορτασμός της παγκόσμιας ημέρας κατά του ρατσισμού στο Γυμνάσιο – Λυκειακές Τάξεις Ματαράγκας «Το βιβλίο μας ταξιδεύει και μας εξανθρωπίζει»
Δευτέρα 8 Μαρτίου 2010
Αρχαίες εκφράσεις
Ρεντζέλος Δημήτρης, καθηγητής 1ου Ενιαίου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών
Με αυτές ερχόμαστε σ΄ επαφή με παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας, σε μικρή ηλικία με φυσικό και αβίαστο τρόπο έτσι ώστε η γνώση της σημασίας της χρήσης και προέλευσής τους να αποτελεί ένα καλό πνευματικό και γλωσσικό εφόδιο για το μαθητή.
- Αιδώς Αργείοι : Ντροπή σας, δεν ντρέπεστε καθόλου;
Αιδώς Αργείοι.
Ιλιάδα,Ε,787
- Αντίπαλον δέος : Αντίπαλος, αντίπαλη παράταξη. Ισορροπία προερχόμενη από το φόβο των δυο αντιπάλων.
Η φράση χρησιμοποιείται κυρίως από το Θουκυδίδη, Γ,11
Η φράση προέρχεται από το θεατρικό τέχνασμα στην αρχαία Ελλάδα, κατά το οποίο οι τραγικοί ποιητές εμφάνιζαν στη σκηνή πάνω σ΄ ένα είδος γερανού ένα θεό που έδινε λύση στην αδιέξοδη πλοκή του έργου.
- Αρχή άνδρα δείκνυσι : Η εξουσία αποκαλύπτει τις δυνατότητες του ανθρώπου δείχνει τις ικανότητες και το χαρακτήρα του.
Τώρα που είναι στην αντιπολίτευση κατηγορεί το δήμαρχο για ανικανότητα. Να δούμε τι θα κάνει όταν εκλεγεί αυτός αρχή άνδρα δείκνυσι.
Σοφοκλή Αντιγόνη,62
- Ασκοί του Αιόλου : Λέγεται, όταν εμφανίζονται πολλά κακά, συμφορές.
Οδύσσεια, κ, 1-56
- Άχθος αρούρης : Βάρος της γης άχρηστος Άνθρωπος που δεν προσφέρει τίποτε.
Συνέχεια ζητά δανεικά για να εξασφαλίσει τα απαραίτητα κατάντησε άχθος αρούρης.
Ιλιάδα,Σ,104
- Αχίλλειος πτέρνα :Το αδύνατο σημείο
Είναι σοβαρός και μετρημένος άνθρωπος, αλλά στο ποδόσφαιρο παθιάζεται και συμπεριφέρεται απρεπώς η αγάπη του για την ομάδα αποτελεί και την αχίλλειο πτέρνα του.
- Βίος αβίωτος : Ζωή ανυπόφορη.
Τον απείλησε ότι θα του κάνει το βίο αβίωτο.
Εμείς να πετύχουμε το στόχο μας και γαία πυρί μειχθήτω.
Η φράση αποδίδεται σε αρχαίο Έλληνα ποιητή.
- Γερανοί του Ιβύκου : απροσδόκητη αποκάλυψη του ενόχου.
- Γη και ύδωρ : Σύμβολα υποταγής ,πλήρης υποχώρηση.
Οι αντίπαλοι μας αντιστάθηκαν για λίγο, στο τέλος όμως παραδόθηκαν και μας έδωσαν γην και ύδωρ.
Ηροδότου Ιστορία ,V,17-18
- Γόρδιος δεσμός : Δύσκολο πρόβλημα, άλυτο πρόβλημα.
Η υπόθεση ήταν τόσο μπερδεμένη που αποτελούσε γόρδιο δεσμό για τους δικαστές.
Αρριαννού ,11,3
- Δαμόκλειος σπάθη : Απειλητικό πράγμα, απειλή.
Το ένταλμα που εκδόθηκε κρεμόταν ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι του.
- Διέβην τον Ρουβίκωνα : πήρα μια παράτολμη απόφαση.
Η φράση είναι παρμένη από τον Όμηρο. Οι Έλληνες χάρισαν στους Τρώες ένα ξύλινο άλογο ως αφιέρωμα στους Θεούς, ενώ μέσα βρισκόταν ο Οδυσσέας με τους συντρόφους τους και πρώτοι άρχισαν την καταστροφή της Τροίας.
Οδύσσεια, λ,529
- Δρακόντεια μέτρα : αυστηρά μέτρα, σκληρά μέτρα.
Η αστυνομία πήρε δρακόντεια μέτρα για να αποτρέψει βίαια επεισόδια στο κέντρο της πόλης.
Η φράση προέρχεται από τον Δράκοντα, αρχαίο νομοθέτη της Αθήνας που ήταν γνωστός για τους αυστηρούς και σκληρούς νόμους που επέβαλε τον 7ο αιώνα π.Χ.
- Eξ απαλών ονύχων : από μικρό παιδί, από νηπιακή ηλικία.
Είμαστε πολύ φίλοι και γνωριζόμαστε εξ απαλών ονύχων.
Η φράση χρησιμοποιείται για να δηλώσει τη νηπιακή ηλικία κατά την οποία ο άνθρωπος μαλακά νύχια.
- Έξεστιν Κλαζομενίοις ασχημονείν : Επιτρέπεται στους Κλαζομενίους να φέρονται με απρέπεια.
Η φράση χρησιμοποιείται υποτιμητικά για όσους συμπεριφέρονται με απρέπεια και δηλώνει ότι η απρέπεια είναι δικό τους γνώρισμα.
Την φράση είπαν οι Έφοροι της Σπάρτης για τους Κλαζομένιους, κατοίκους των Κλαζομενών, πόλης της αρχαίας Ιωνίας, όταν οι αντιπρόσωποί τους λέρωσαν τους θρόνους τους στη γερουσία.
Αιλιανού Ποικίλαι Ιστορίαι,2,15
- Έπεα πτερόεντα : Λόγια του αέρα.
Θέλω αποδείξεις γι΄ αυτό το ζήτημα, γιατί όσα λες είναι «έπεα πτερόεντα» και δεν με πείθεις.
Ιλιάδα,Α,201
Ιλιάδα,Κ,173
- Εκατόμβη : Τεράστια θυσία πολλά θύματα.
Υπάρχει πολλές φορές στον Όμηρο. Ιλιάδα , Α,65
- Ες αύριον τα σπουδαία : Αύριο θα ασχοληθούμε με τα σοβαρά.
Έλα τώρα ας διασκεδάσουμε σήμερα, έχουμε καιρό γι΄ αυτά. Ες αύριο τα σπουδαία .
Πλουτάρχου Πελοπ.,10
Ο αγώνας είναι δύσκολος αλλά πρέπει να αγωνιστούμε μέχρι τέλους , ή ταν ή επί τας.
Τη φράση έλεγαν οι Σπαρτιάτισσες μητέρες στα παιδιά τους, όταν τους έδιναν την ασπίδα για τον πόλεμο.
Πλουτάρχου Λακεδαιμ. Αποφθ.16
Η φράση προέρχεται από το χρησμό του μαντείου των Δελφών «ήξεις αφήξεις ου θνήξεις εν πολέμω». Η θέση του κόμματος πριν ή μετά το αρνητικό μόριο ου, καθορίζει και τη σημασία του χρησμού.
- Κέρβερος : Σκληρός, ανυποχώρητος.
Παρά τα παρακάλια μιας ο φύλακας δεν μας άφησε να περάσουμε. Ήταν αληθινός Κέρβερος.
Από το όνομα του τέρατος που φύλαγε τον Άδη και δεν άφηνε κανένα να μπει μέσα.
- Η κεφαλή της Μέδουσας : Λέγεται για ό,τι είναι αποκρουστικό, για ό,τι δεν αντέχει να το βλέπει κανείς.
Το θέαμα ήταν αποκρουστικό και ανυπόφορο, όπως η κεφαλή της Μέδουσας.
Ησίοδου Θεογονία, 1270
- Κέρας Αμαλθείας : Πλούτος, αφθονία
Η φράση προέρχεται από το περιστατικό όπου η Αμαλθείας έτρεφε το μικρό δία με κέρατο κατσίκας γεμάτο γάλα και μέλι.
Η φράση προέρχεται από την ταπεινωτική ήττα του ρωμαϊκού στρατού στο Καύδιο, στην Αππία οδό, όπου ο ρωμαϊκός στρατός υποχρεώθηκε να περάσει κάτω από ένα ζυγό σε σχήμα Π κατασκευασμένο από δόρατα (καυδιανά δίκρανα).
Τη φράση είπε ο Καίσαρας, όταν αναγνώρισε τον Βρούτο ανάμεσα στους δολοφόνους του.
- Κόπρος του Αυγείου : Μαζεμένες ατασθαλίες, καταστάσεις που δύσκολα διορθώνονται.
- Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα : Λέγεται για όσους υπερηφανεύονται και καυχώνται για ανεπιβεβαίωτα κατορθώματά τους και καλούνται να αποδείξουν ότι λένε την αλήθεια.
Η φράση προέρχεται από τον Αισώπειο μύθο «Ανήρ Κομπαστής», σύμφωνα με τον οποίο κάποιος ισχυριζόταν ότι κάποτε στη Ρόδο έκανε ένα πολύ μεγάλο άλμα και του ζήτησαν να το επαναλάβει λέγοντάς του την παραπάνω φράση.
Αισώπου Μύθοι, «Ανήρ Κομπαστής»
- Mηδένα προ του τέλους μακάριζε : Μην καλοτυχίζεις κανένα, πριν να δεις το τέλος του.
Με αυτή τη φράση σχολίασε ο Σόλωνας τους θησαυρούς του Κροίσου, όταν ο τελευταίος τους έδειξε με υπερηφάνεια.
Ηροδότου Ι. 32. 7
Με αυτή τη διδασκαλία, που αποτελεί το κύκνειο άσμα του, ο δάσκαλος αποσύρεται και συνταξιοδοτείται.
Προέρχεται από το τελευταίο τραγούδι του κύκνου πριν το θάνατο του.
Πλάτωνος, Φαίδων 84,Ε
- Ιστός της Πηνελόπης : Λέγεται για έργο που δεν τελειώνει.
Η φράση είναι από τον Όμηρο όπου στην Οδύσσεια αναφέρεται πως η Πηνελόπη ύφαινε ένα ύφασμα την ημέρα και το ξήλωνε τη νύχτα, θέλοντας να ξεγελάσει τους μνηστήρες μέχρι να γυρίσει ο Οδυσσέας από την Τροία.
Οδύσσεια, τ,149
Η φράση προέρχεται από τη μυθολογία, κατά την οποία ο Δίας για να τιμωρήσει τους ανθρώπους έδωσε στην Πανδώρα σαν δώρο ένα κιβώτιο γεμάτο απ΄όλες τις συμφορές κι έτσι μόλις το άνοιξε βγήκαν έξω τα κακά, εκτός από την ελπίδα.
- Ο κύβος ερρίφθη : Η απόφαση πάρθηκε.
Τη φάση είπε ο Καίσαρας όταν αποφάσισε να κηρύξει εμφύλιο πόλεμο.
Η αντιπολίτευση κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι πέρασε τον εκλογικό νόμο από την κλίνη του Προκρούστη για να έχει ίδιο όφελος.
Προέρχεται από τον μυθικό κακούργο Προκρούστη που έδενε τα θύματά του στο κρεβάτι του κι έπειτα τους έκοβε ή εξάρθρωνε τα πόδια, για να τους φέρει σε μήκος ίσο με το κρεβάτι.
- Μέμνησο των Αθηναίων : Μην ξεχάσεις να εκδικηθείς τους αντιπάλους σου.
Ηροδότου, V.105
- Μερίς του λέοντος : Το μεγαλύτερο μέρος το μεγαλύτερο κομμάτι.
Από το μύθο του Αισώπου «Λέων και αλώπηξ».
- Κομίζω γλαύκας εις Αθήνας : Λέω πράγματα πασίγνωστα, σαν να ήταν άγνωστα.
Κομίζεις γλαύκα εις Αθήνας λέγοντας μας ότι η παχυσαρκία βλάπτει την υγεία.
Αριστοφάνη, Όρνιθες, 301.